چرا باید زباله را از خانه تفکیک کنیم؟ با چه روش‌هایی می‌توان زباله را در خانه تفکیک کرد؟ تفکیک زباله در خانه چه فایده‌ای دارد؟ راه‌های کاهش تولید زباله در خانه چیست؟
همانطور که می‌دانید امروزه با توجه به مسائل و مشکلات زیست محیطی، بحث حفظ منابع طبیعی و بازیافت مواد در تمام جهان مطرح هست. “کاهش تولید زباله” و “تفکیک زباله” هم از موضوعاتی هستند که برای حفظ محیط زیست و استفاده مجدد از مواد بازیافتی، به آن‌ها توجه ویژهای میشود.
موضوع تفکیک زباله در کشورهای پیشرفه جهان مدت‌ها است که به صورت جدی دنبال میشود. اما در ایران هنوز آن‌طور که باید تمهیدات و فرهنگ‌سازی برای تفکیک زبالهها، نه از سوی دولت و نه از سوی مردم، انجام نگرفته است. اما نکته مهم اینجا است که برای تفکیک زباله باید از خانه‌های خود شروع کنیم. جداسازی زبالهها در خانه گام مهمی در مسیر تفکیک و بازیافت بهتر زبالهها است. در این مطلب سعی داریم چگونگی کاهش زباله و تفکیک زباله را بررسی کنیم. قبل از موضوع تفکیک زباله، به تعریف زباله و انواع آن می‌پردازیم.
زباله و انواع آن
زباله یعنی پس‌مانده و باقی‌مانده از تولید یا تغییر شکل چیزها و آنچه که قبلا استفاده شده و دیگر به آن احتیاجی نیست. زبالهها را می‌توان به دسته‌های زیادی تقسیم کرد اما مهم‌ترین تقسیم‌بندی زباله که در خانه هم می‌توان انجام داد، تفکیک زباله خشک، تر و بهداشتی است.
زباله تر:
زباله تر به موادی گفته میشود که فسادپذیر هستند. این زبالهها عمدتا از ضایعات گیاهان و پسماند ناشی از طبخ غذا و مواد خوراکی به وجود می‌آیند. بیشتر زباله‌های تولیدشده در خانه‌ها از نوع زباله‌های تر هستند و فسادپذیری بالایی دارند که باعث تولید آلودگی و بیماری می‌شوند و محیط را کثیف می‌کنند. از این نوع زباله برای تولید کمپوست یا کود استفاده میشود.
سبزیجات، پوست میوه، باقی‌مانده غذاهای پخته شده، روغن‌های پخت و پز، پوست تخم‌مرغ، استخوان مرغ، گوشت یا ماهی، چای کیسه‌ای و ضایعات گیاهان، جزو زباله‌های تر محسوب می‌شوند.
زباله خشک:
زباله‌های خشک زباله‌هایی هستند که پوسیده نمی‌شوند و به عنوان زباله‌های غیر قابل تجزیه شناخته می‌شوند. بازیافت زباله‌های خشک بسیار اهمیت دارد، زیرا علاوه بر اینکه به محیط زیست صدمه نمی‌زنند، می‌توانند دوباره در چرخه تولید استفاده شوند. اقلامی مانند فویل‌های آلومینیومی، شیشه، کاغذ، پلاستیک، فلزات و غیره در رده زباله‌های خشک قرار می‌گیرند.
زباله عفونی یا خطرناک:
این زبالهها حاصل فعالیت‌های بهداشتی یا درمانی است که در خانه‌های بهداشت، مراکز بهداشتی، درمانی و بیمارستان‌ها تولید می‌شوند. این دسته از زبالهها جزو زباله‌های خطرناک دسته‌بندی شده و دفع آن باید در شرایط خاصی انجام شود. سرسوزن، ویال‌های شکسته، تیغ بیستوری، زائدات پانسمان و ضایعات دارویی جزو این نوع زبالهها هستند.
تفکیک زباله چیست؟
روش‌های مختلفی برای دفع زباله وجود دارد. تل‌انبار کردن، دفن بهداشتی زباله، سوزاندن زباله و تبدیل زباله به کود از جمله روش‌های رایج برای دفع زباله هستند. اما با توجه به اینکه زبالهها انواع مختلفی دارند، باید به روش‌های مختلفی دفع یا بازیافت شوند. به همین دلیل تفکیک زباله لازم است. تفکیک زباله کار آسانی نیست، اما اگر این کار از ابتدای تولید زباله انجام شود، کار بسیار ساده و هزینه آن بسیار کمتر میشود. به تفکیک زباله از ابتدای تولید، تفکیک زباله از مبدا گفته میشود. به این معنی که خانواده‌ها می‌توانند درخانه خود زبالهها را تفکیک کنند.
حالا که معنی تفکیک زباله را فهمیدیم، بهتر است به تعریف بازیافت پسماند نیز بپردازیم. هرگونه استفاده دوباره و جدید از مواد زاید و پسماند بازیافتی را بازیافت می‌گویند. در واقع بازیافت شامل مراحل جمع‌آوری زبالهها، تفکیک زبالهها به صورت زباله‌های خشک و تر و جداسازی پسماند بازیافتی میشود. در طی این عملیات انواع پسماند بازیافتی دوباره وارد مرحله تولید می‌شوند و به عنوان نوعی مواد اولیه در چرخه تولید دوباره استفاده می‌شوند.
لزوم تفکیک زباله
سرانه تولید روزانه زباله در جهان 250 تا 300 گرم است كه در ایران این عدد برابر با 600 گرم است. در كل شهرها و روستاهای كشور روزانه حدود 58 هزار تن زباله با نسبت 70 درصد تر و 30 درصد خشك تولید میشود. تعداد دفعات جمع‌آوری زباله در تهران دو تا سه بار در روز است كه این مقدار در كشورهای جهان 2 تا سه بار در هفته است. ایرانی‌‌ها سالانه 20 میلیون تن زباله تولید می‌‌كنند كه 177 هزار تن آن را زباله‌های پلاستیكی تشكیل می‌دهند. جالب است بدانید با این حجم تولید زباله در ایران، به طور میانگین فقط سه درصد از زباله شهر تهران تفكیك میشود. (منبع: خبرگزاری ایرنا، سال 1397)
فواید تفکیک زباله در خانه:
- اگر تفكیک زباله از مبدأ و بازگشت آن به چرخه مجدد تولید و انرژی به خوبی انجام شود، علاوه بر حذف حجم قابل توجهی از زباله‌های تولیدی از چرخه طبیعت، این طلای كثیف، به یک ظرفیت اقتصادی تبدیل میشود.
- تفكیک پسماند از مبدا باعث میشود كه حجم مورد نیاز زباله سوزها در كشور حداقل تا 50 درصد كاهش یابد.
- اگر تفکیک زباله از مبدأ انجام شود، زبالهها صددرصد قابل بازیافت خواهند بود و دیگر به هزینه و زحمت گزافی نیازی نیست.
- وقتی که زبالهها را جدا کنید، شهرداری‌ها یا شرکت‌های جمع‌آوری زباله هم می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. اگر همه زبالهها را درهم و برهم در یک پاکت بریزید، دیگر نمی‌شود به راحتی آن‌ها را تفکیک کرد و این زبالهها فقط به درد دفن‌کردن در زمین و یا رهاشدن در طبیعت می‌خورند.
- با تفکیک زباله‌های خانگی باعث می‌شوید علاوه بر ایجاد آلودگی کمتر، کود (از زباله‌های‌تر) و محصولات بازیافتی (از بازیافت زباله‌های خشک) ساخته شود.
- همچنین تفکیک اصولی زباله، باعث صرفه‌جویی در مصرف مواد و انرژی و حفظ مواد طبیعی میشود.
چگونگی کاهش تولید زباله در خانه
- در گام اول باید تلاش کنید پسماند کم‌تری تولید کنید. مثلا کیسه‌ها را چندین بار استفاده کنید یا کیسه‌های پارچه‌ای تهیه کنید.
- آنچه را که لازم دارید، خریداری کنید. برای هفته خود یک برنامه غذایی تهیه کنید تا دقیقا بدانید چه چیزی باید بخرید.
- در مورد موادی که تاریخ مصرف دارند، توجه داشته باشید که بیش از حد نیاز خریداری نکنید زیرا بعد از مدتی باید مقدار اضافی را دور بریزید.
- از انچه که دارید، استفاده کنید. موارد موجود در یخچال خود را بررسی کنید و از آن‌ها استفاده کنید. مثلا سبزیجات مانده را سرخ کنید و برای استفاده درآینده به صورت فریز شده، نگه دارید یا میوه‌ها را قبل از خراب شدن در فریزر بگذارید و برای تهیه اسموتی استفاده کنید.
- بیش از اندازه غذا، روی میز یا سفره غذا قرار ندهید. صبر کنید اگر غذا تمام شد، دوباره آن را پر کنید. زیاد بودن غذا باعث میشود افراد خانواده بیش از اندازه غذا بکشند و اضافه آن بماند.
- غذاهای اضافی خود را با دیگران تقسیم کنید. مثلا می‌توانید غذا را به نیازمندانی که می‌شناسید بدهید یا آن را با همسایگان خود قسمت کنید. همچنین مراکزی هستند که غذاهای اضافی سالم را جمع‌آوری کرده و به افراد نیازمند می‌دهند.
- لباس یا وسایلی که نیاز ندارید به نیازمندان اهدا کنید که دوباره استفاده شوند.
چگونگی تفکیک زباله در خانه
- زباله‌های تر را تا حد ممکن خشک کنید. یکی از مسائل مهم مدیریت شهری، بحث شیرابه‌های حاصل از زباله‌های تر است. زباله‌هایی مانند تفاله چای، پوست میوه، سبزیجات و تمامی مواردی هستند که موجب تولید شیرابه می‌شوند. راه ساده‌ای که می‌توانید به کاهش تولید شیرابه کمک کنید، خشک‌تر کردن زباله‌های تر است. به عنوان مثال پوست میوه‌ها را نازک‌تر بگیرید، تفاله‌های چای را بلافاصله پس از تعویض لیوان یا قوری داخل زباله نریزید. سعی کنید میزان آب موجود در زباله‌های تر را تا حد ممکن کم کنید.۲۰۰ سی سی شیرابه می‌تواند ۶ متر مکعب زمین رودخانه‌ای را مسموم کند!
- به جای اینکه تمام زباله‌های خود را در یک سطل بریزید، آن‌ها را از اول جدا کرده و در دو سطل مختلف بریزید. یعنی یک سطل را مخصوص زباله‌های خشک در نظر بگیرید و سطل دیگر را به زباله‌های تر اختصاص دهید.
- بهتر است برای زباله‌های خشک هم دو کیسه برای “کاغذ” و “پلاستیک و شیشه” داشته باشید.
- ظروف پلاستیکی و شیشه‌ای را تمیز و خشک کنید و به سطل زباله خشک بریزید.
- یک کیسه کاغذی هم برای دور ریختن زباله‌های بهداشتی داشته باشید.
- پاکت‌های شیر و آبمیوه دارای 74% کاغذ هستند و در دسته بندی کاغذها قرار می‌گیرند. آن را خالی کرده و تا کنید. درب پلاستیکی آن را در کیسه مخصوص دورریزهای پلاستیکی بریزید.
- کاغذ را هنگام دور ریختن مچاله نکنید. هرچقدر کاغذ صاف‌تر باشد الیاف قوی‌تری دارد و تعداد دفعات بیشتری بازیافت میشود. توجه داشته باشید که بعضی کاغذها بی‌ارزش هستند. دستمال‌ها، رسیدهای بانکی، کاغذهای کاربنی غیر قابل بازیافت هستند. آن‌ها را در زباله‌های عادی بیندازید. کاغذهای چسب‌خورده هم قابل بازیافت نیستند. تا حد امکان قسمت چسب‌دار آن‌ها را جدا کنید و قسمت‌های سالم را در سطل زباله‌های خشک قابل بازیافت بیندازید.
- درب قوطی‌های فلزی نوشیدنی‌های خود را جدا یا لق نکنید. زیرا ممکن است گم شوند و با این کار از فرایند تفکیک زباله و بازیافت جدا خواهند ماند.
- سعی کنید از بطری‌های شیشه‌ای چند بار مصرف استفاده کنید. در حد امکان از بطری‌های شیشه‌ای گردن باریک استفاده نکنید. زیرا بازیافت آن‌ها به صورت جداگانه و با هزینه بسیار بالایی انجام میشود.
- هنگام خرید گوشت و ماهی، ظروف شیشه‌ای یا فلزی خود را همراه داشته باشید و از فروشنده بخواهید که آن‌ها را در ظرف شما قرار دهد. همچنین سبزی‌ها واقعا نیاز به بسته‌بندی پلاستیکی ندارند. پس آن‌ها را بدون بسته‌بندی تهیه کنید.
- استفاده از غذای خانگی و استفاده نکردن از غذاهای آماده، حجم زیادی از زباله‌های تولیدی حاصل از ظروف یکبار مصرف را کاهش می‌دهد.
- در مورد وسایلی مانند باطری، لامپ و کارتریج، مراکز تخصصی تفکیک زباله و جمع‌آوری آن‌ها وجود دارد که با پرس‌وجو از شهرداری محل می‌توانید آن‌ها را پیدا کنید و زباله را به آن‌ها تحویل دهید. در مورد کارتریج بهتر است تا حداقل 24 ساعت صبر کنید تا جوهر آن خشک شود، تا بتوان مجددا از پلاستیک آن استفاده کرد.
- لباس و کفش، وسایل برقی و خیلی دیگر از دورریزهای ما به درد بازیافت نمی‌خورند. بهتر است آن‌هایی که نمی‌خواهیم را به کسی ببخشیم.
- زباله‌های تیز می‌تواند برای محیط زیست و سلامتی کارکنان بازیافت بسیار خطرناک باشد. بهتر است که یک ظرف پلاستیکی دردار برای دور ریختن سرنگ، تیغ، لامپ‌های هالوژن و هر چیزی که فکر می‌کنید ممکن است دست زدن به آن خطرناک باشد، درست کنید و همه را درون آن جمع کنید. می‌توانید روی این ظرف پلاستیکی با ماژیک ضدآب علامت اسکلت نقاشی کنید و روی آن بنویسید حاوی زباله‌های خطرناک است.
در نوشته بالا سعی کردیم به طور مفصل به روش‌های کاهش تولید زباله و تفکیک آن بپردازیم. نکته قابل توجه این است که برای انجام این کار نباید منتظر دولت و شهرداری یا نهادهای مربوطه ماند. کاهش زباله و تفکیک آن را باید از خود و خانه‌هایمان شروع کنیم و اطرافیان خود را به این کار ترغیب کنیم. فراموش نکنیم که این کار یک وظیفه همگانی در جهت حفظ زمین برای آیندگان است. اگر در مورد این موضوع نظر یا سوالی دارید، در بخش نظرات برایمان بنویسید.
وبسایت: luxbuyer.ir