طراحی پلان باز یا معماری پلان باز چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ مزایا و معایب طراحی پلان باز یا آزاد چیست؟ ایده‌های مهم برای طراحی پلان باز چیست؟
امروزه در زمینه طراحی داخلی ساختمانها یا منازل، طراحی پلان باز یا فضاهای پلان باز به یکی از محبوبترین و رایج‌ترین سبک‌های طراحی تبدیل شده‌اند. خصوصا در سبک‌های مدرن طراحی خانه یا آپارتمان‌های کوچک که استفاده بهینه از فضای موجود بسیار اهمیت دارد.
قرار گرفتن اتاق نشیمن و آشپزخانه در یک مکان، در سال‌های اخیر به یک ترند تبدیل شده است. حتی خانه‌های قدیمی نیز با ایجاد کمی تغییر به خانه‌هایی مدرن با نقشه‌ای باز تبدیل می‌شوند. در این مطلب به بررسی کامل این شیوه و مزایا و معایب طراحی پلان باز می‌پردازیم.
تعریف طراحی پلان باز یا آزاد
طراحی پلان باز در واقع اصطلاحی است که از اوایل سال ۱۹۲۶ وارد دنیای طراحی داخلی شد و به سرعت محبوبیت یافت. هدف اصلی از این شیوه طراحی که اولین بار توسط “لوکوربوزیه” معمار سوئیسی مطرح شد، پیوند دادن فضای آشپزخانه، اتاق نشیمن و اتاق غذاخوری برای استفاده بیشتر و بهتر از فضا، بوده است. پلان باز به نوعی از طراحی داخلی گفته می‌شود که که در آن دو یا چند فضای مشترک به هم پیوسته‌اند و فضای بزرگ‌تری را تشکیل داده‌اند.
در طراحی پلان باز، دیگر مانند گذشته نیست که در خانه‌ها هر فضایی عملکرد خود را داشته باشد و از دیگر فضاها جدا شده باشد. در این نوع طراحی، فضاهای تفکیک شده کمتر دیده می‌شود و در آن دیوارها و اتاق‌های مجزا به حداقل رسیده‌اند. به عبارت دیگر طراحی پلان باز، یک اتاق بسیار بزرگ و باز است که شامل فضاهای مجزا با عملکردهای مختلف می‌باشد.
به طور خلاصه این نوع طراحی نوعی تعامل اجتماعی را فراهم می‌کند که در گذشته وجود نداشت. البته در خانه پلان باز تمام اتاق‌ها به یکدیگر متصل نیستند. در این خانه‌ها نیز مکان‌ها و اتاق‌های خصوصی مانند اتاق خواب‌ها، سرویس بهداشتی، اتاق کار و اتاق کودک، دارای فضایی مستقل هستند. حتی فضاهایی که در پلان باز قرار می‌گیرند نیز دارای مرزهای مشخصی هستند.
خانه‌های با نقشه باز به طور کلی به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- اتاق نشیمن و آشپزخانه با نقشه باز و مشترک
- آشپزخانه و اتاق غذاخوری با طراحی باز
- اتاق غذاخوری و اتاق نشیمن به صورت مشترک
- اتاق نشیمن، اتاق غذاخوری و آشپزخانه در یک مکان بزرگ
مزایای فضاهای پلان باز
1-طراحی داخلی متنوع‌تر
در خانه‌ای که دارای طراحی و نقشه باز است، می‌توان از سبک‌های متنوعی در طراحی و دکوراسیون داخلی آن استفاده کرد. یعنی مثلا با متصل کردن اتاق نشیمن و آشپزخانه به هم و تخریب دیوارها، می‌توان اندازه هر کدام از این مکان‌ها را تغییر داده و فضای مورد استفاده آن‌ها را به دلخواه مشخص کرد.
برای مثال می‌توان با قرار دادن آشپزخانه در یک گوشه کوچک، فضای بیشتری را به اتاق نشیمن اختصاص داد. همچنین عدم وجود دیوار بین فضاها، می‌تواند گزینه‌های بیشتری برای انواع دکوراسیون و جابجایی وسایل برای افراد فراهم کند.
2-فضای قابل استفاده بیشتر
خانه‌های با پلان باز، فضای بیشتری در اختیار شما قرار می‌دهند. یعنی خانه با فضاهای غیر ضروی و اغلب بدون استفاده مانند راهرو و راه‌پله، اشغال نمی‌شود. در این شیوه طراحی می‌توان حداکثر استفاده را از فضای مربعی خانه داشت، بدون اینکه فضایی هدر رود.
3-بزرگتر نشان دادن فضا
مغز ما فضاهای مختلف در یک اتاق بزرگ را درک نمیکند و به آن به چشم اتاقی بسیار بزرگ نگاه می‌کند. در فضاهایی با پلان باز یا آزاد، اتاقی بزرگ با عملکردهای مختلف وجود دارد که همین باعث می‌شود که آپارتمان یا خانه بزرگتر از آنچه که هست، به نظر برسد.
4-روشن‌تر نشان دادن فضا
طراحی پلان باز با ترکیب فضاهای مختلف، آن‌ها را به پنجرهها متصل کرده و به این ترتیب نور مورد نیاز فضا را تامین می‌نماید. چون همیشه اینگونه نیست که همه فضاها یا اتاق‌ها پنجره و نور کافی داشته باشند. به خصوص در خانه‌های کوچک که وجود دیوار میان مکان‌ها باعث تاریک‌تر و کوچک‌تر شدن محیط می‌شوند، استفاده از نقشه باز فضایی بسیار دلبازتر ایجاد خواهد کرد. همچنین در مصرف برق نیز صرفه‌جویی خواهد شد، زیرا روشن بودن یک چراغ، مکان‌های دیگر را نیز روشن خواهد کرد.
5-افزایش تعاملات اجتماعی
طراحی پلان باز به افراد خانه این امکان را می‌دهد که در هر فضایی که مشغول باشند، امکان ارتباط و گفتگو با دیگر اعضای خانواده در فضاهای دیگر را داشته باشند. مثلا در زمان آشپزی می‌توان هم‌زمان با مهمان‌های داخل اتاق نشیمن نیز گپ زد یا اینکه در زمان انجام کارهای روزمره، می‌توان روی کودکان در حال بازی نیز نظارت داشت.
6-رفت‌و‌آمد راحت‌تر
در خانه‌های با نقشه باز، رفت‌و‌آمد بین فضاها مثلا آشپزخانه و نشیمن بسیار راحت‌تر است. زیرا بین فضاها دربی برای بازو بسته کردن وجود ندارد.
7-ارزش مالی بیشتر
در سال‌های اخیر خانه‌هایی با طراحی مدرن و جدید خصوصا خانه‌های با فضاهای پلان باز، با قیمت‌های بالاتری خریدوفروش می‌شوند. زیرا فضایی دلبازتر، بزرگتر و روشن‌تر داشته و یک ترند در طراحی مدرن به شمار می‌روند.
معایب فضاهای پلان باز
1-شلوغ به نظر رسیدن فضا
در خانه‌های با پلان باز، سروصدا بین فضاها راحت متنقل می‌شود. بنابراین خصوصا در مورد خانواده‌های پرجمعیت این موضوع می‌تواند آزاردهنده باشد.
2-عدم وجود حریم خصوصی
در مورد داشتن پلان باز ابتدا باید سبک زندگی خانواده و اولویت‌های آن‌ها را در نظر گرفت. زیرا بسیار طبیعی است که در این خانه‌ها حریم خصوصی کمتر رعایت می‌شود، چون دیواری بین فضاها وجود ندارد. خصوصا در مورد خانوادههایی با افرادی از سنین مختلف و برنامه و فعالیتهای متنوع، چنین طراحی می‌تواند آن‌ها را با مشکل روبرو کند.
3-تمیز و مرتب بودن همیشه فضا
در فضاهای با پلان باز، همه جای خانه در دید افراد است و به همین دلیل همیشه باید تمیز و مرتب باشد. این موضوع در مورد آشپزخانه که محل آشپزی و پخت‌و پز و شستشو است، سخت‌تر است. در این شیوه برای شما ممکن است همه چیز مشکل‌ساز شود؛ زیرا یک آشفتگی کوچک می‌تواند محیط را شلوغ و درهم نشان دهد.
4-مصرف انرژی بیشتر
در اتاق‌های بزرگ و بدون در، معمولا گرم کردن خانه سخت‌تر است و به وسایل گرمایشی بیشتر یا پرقدرت‌تر نیاز خواهد بود. خصوصا اگر خانه در منطقه‌ای سردسیر باشد. اما در خانه‌هایی با فضاهای بسته، در فصل زمستان می‌توان اتاق‌های پر کاربرد را گرم کرده و درب سایر اتاق‌ها را بسته و از اتلاف انرژی جلوگیری کرد.
البته در فصل‌های گرم سال هم ممکن است این موضوع مشکل‌ساز باشد. زیرا برای خنک کردن فضای باز این خانه‌ها، دستگاه‌های سرمایشی بیشتر و پرقدرت‌تر نیاز است.
5-هزینه ساخت یا بازسازی بالا
ایجاد و ساخت فضاهای باز و بدون دیوار، برای پشتیبانی به مصالح و تجهیزات گران‌تری مانند تیرهای فولادی یا چندلایه نیاز دارند که هزینه نصب بالایی هم دارند.
روش‌ها و نکات طراحی پلان باز در خانه
1-فضا را مرزبندی کنید.
در یک فضایی با پلان باز به راحتی می‌توان بین فضاهای مختلف، مرز ایجاد کرد. مثلا از دیواری شیشه ای برای جدا کردن مکان‌ها از یکدیگر استفاده کنید. این روش هم مرز و محدوده مکان‌ها را مشخص کرده و هم از کاهش دلبازی و روشنایی مکان جلوگیری خواهد کرد. روش دیگر استفاده از پارتیشن یا دیوارهای پیش‌ساخته کوتاه بین مکان‌های مختلف است. حتی می‌توان با یک وسیله مانند آکواریوم یا کتابخانه، بین فضاها مرز ایجاد کرد.
در مرزبندی خانه پلان باز دو طرح بسیار پرکاربرد و پرطرفدار هستند:
- جداسازی اتاق نشیمن و آشپزخانه با یک میز غذاخوری. این طراحی که از نظر کاربردی بسیار راحت است، هم مرز میان اتاق نشیمن و آشپزخانه را مشخص کرده و هم دلبازی و سیال بودن فضا را از بین نمی‌برد. به همین دلیل در خانه‌های آپارتمانی مدرن بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- استفاده از جزیره میانی آشپزخانه به عنوان میز غذاخوری. این طرح به مدل قبلی بسیار شباهت دارد و تفاوت آن‌ها در استفاده از یک جزیره میانی بلند به جای میز غذاخوری است. این جزیره میانی با استفاده از صندلی‌ها و چهارپایه‌های بلند به میز غذاخوری تبدیل شده و از آن جایی که دو کاربرد متفاوت دارد، برای خانه‌های بسیار کوچک و سوئیت‌های استودیویی بسیار مناسب است.
2-از رنگ‌آمیزی متفاوت بهره ببرید.
هر رنگی سبک و حال و هوای خود را دارد. اگر فضایی باز دارید، می‌توانید هرکدام از بخش‌ها را رنگ متفاوت بزنید و نوعی مرزبندی بین آن‌ها ایجاد کنید.
3-از متریال مختلف بهره ببرید.
استفاده از متریال مختلف در فضا، انرژی و حال و هوای متفاوتی را به ذهن القا می‌کند. از سطوح متالیک و فلزی می‌توانید جهت تغییر یا برجسته کردن یک فضا بهره ببرید. به طور مثال در آشپزخانه بیشتر از متریال چوبی و در اتاق نشیمن از متریال فلزی استفاده کنید.
4-به زاویه‌ها توجه کنید.
در چیدمان وسایل در فضاهای پلان باز، به زاویه‌ها و نحوه قرار دادن وسایل دقت کنید. مثلا برای تقویت تأثیر گروه‌بندی مبلمان، یک گروه را در زاویه مثلا 45 یا 30 درجه نسبت به بقیه وسایل قرار دهید. حتی یک تغییر زاویه کوچک، حس فضایی جداگانه و تفکیک شده به محیط القا می‌کند.
5-با نور بازی کنید.
با استفاده از نور می‌توانید فضاها را جدا کنید. نورپردازی متنوع و بازی با نورهای طبیعی و مصنوعی موجود در فضا، می‌تواند به محیط بعدهای متفاوتی داده و آن‌ها را از لحاظ کاربری جدا کند.
6-از سقف کاذب غافل نشوید.
نوع و اندازه سقف در جداسازی فضاها تاثیر دارد. گاهی جنس سقف مثل سقف بتنی، طوری است که نمی‌شود کارهایی مانند سیم‌کشی را در آن انجام داد. در این موارد از سقف کاذب استفاده می‌شود که علاوه بر در برگرفتن تأسیسات مانند سیم‌کشی لوستر یا روشنایی‌های دفنی، می‌تواند فضا را نیز تقسیم‌بندی کند. مثلا سقفی که پایین آمده فضای زیرش را از دیگر فضاها متمایز می‌کند.
7-گوشه‌های دنج ایجاد کنید.
داشتن یک فضا با پلان باز، راه را برای خلاقیت باز می‌گذارد. در این شیوه از گوشه‌ها نهایت استفاده را ببرید. مثلا یک گوشه با نور خوب را برای قرار دادن یک میز کار یا یک گلخانه کوچک، انتخاب کنید. هم فضا را تفکیک کردید، هم استفاه بهینه از فضای موجود داشته‌اید.
8-مناطق مکالمه و گفتگو ایجاد کنید.
نقشه‌های باز، فرصت خوبی برای تعامل افراد با یکدیگر است. بنابراین فضا را طوری چیدمان کنید که مناطق مکالمه ایجاد شود. مثلا در چیدن مبلمان و قرار دادن فرش‌ها دقت کنید که مکان نشستن افراد خیلی دور از هم نباشد.
به سبک و سلیقه افراد خانواده توجه کنید!
سبک دکوراسیون و نوع طراحی به طور کلی به معماری خانه و سلیقه خودتان بستگی دارد. ولی بهتر است از قبل در مورد قوانین دکوراسیون داخلی منزل اطلاعات کافی داشته باشید و به این موضوع دقت کنید که کدام سبک طراحی خانه با روحیات و سبک زندگی خانواده شما سازگاری بیشتری دارد. همچنین بهتر است در مورد طراحی و دکوراسیون هر سبکی تحقیق کنید و از یک کارشناس کمک بگیرید تا یک طراحی داخلی اصولی و کاربردی در خانه داشته باشید.
مثلا برای این که بتوانید نقشه باز را در خانه اجرا کنید، ابتدا باید دیوارهای حامل را مشخص کرده و در صورت لزوم با تکنولوژی‌های جدید آن‌ها را تقویت کرده و نقشه را از نو طراحی کنید. برای این کار لازم است که با یک معمار داخلی همکاری کنید، زیرا او می‌تواند به صورت حرفه‌ای تشخیص دهد که کدام دیوارها باید تخریب و کدام یک باید تقویت شوند و منطقی‌ترین و سالم‌ترین طراحی را در اختیار شما قرار می‌دهد.
امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. اگر در زمینه این نوع طراحی داخلی خانه سوال، نظر یا تجربه‌ای دارید، در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
وبسایت: luxbuyer.ir