همانطور که می‌دانید در دنیای مدرن امروز فضای باز و سبز کمتر در خانه‌های ما دیده می‌شود و اغلب به خاطر آپارتمان‌نشینی، از این نعمت محرومیم. روف گاردن تکنولوژی مدرنی است که امروزه بر پایه سقف سبز روی پشت بام‌ها و تراس‌های خانه‌های آپارتمانی اجرا می‌شود و شما می‌توانید با استفاده از این ایده کاربردی فضای سبز زیبایی را روی پشت‌بام منزل خود ایجاد کنید.
البته روف گاردن هنوز در ایران جا نیفتاده است، اما در سال‌های اخیر در معماری بسیاری از هتل‌های بزرگ، آسمان‌خراش‌ها و یا برج‌های مسکونی دنیا المان جدید روف‌گاردن اضافه شده است که چهره شهر را دگرگون کرده و این فضاها را در جایگاه مناسبی برای دوستداران محیط زیست قرار داده است.
. در این مطلب از سایت لوکس بایر سعی داریم در مورد روف گاردن، انواع آن و چگونگی اجرای آن صحبت کنیم.
روف گاردن یا بام باغ چیست؟
روف‌گاردن، بام‌باغ یا بام سبز، فضای سبز طراحی شده‌ای است که با احداث آن در فضاهای بلااستفاده ساختمان مانند پشت‌بام یا تراس، همسو با تکنولوژی مدرن و هم‌خوان با ارزش‌های زیباشناسی، اجتماعی و فرهنگی می‌تواند در شرایط زیست‌محیطی حال حاضر، فضای سبز از دست رفته شهری را زنده و باعث پایداری محیط، بهبود سلامت روانی و جسمی ساکنین و افزایش کیفیت زندگی شود.
وجود پوشش گیاهی در پشت‌بام به صرفه‌جویی در مصرف انرژی از طریق جلوگیری از هدر رفتن گرما، تأثیرگذار است. در فصل‌های سرد، نور آفتاب جذب باغچه‌های تعبیه شده در پشت‌بام می‌شود و محیطی دنج و خصوصی برای استراحت، پذیرایی و پرورش گیاهان ایجاد می‌کند.
انواع روف‌گاردن یا بام باغ
1-بام باغ گسترده:
در این نوع روف‌گاردن، کشت گیاهان با ریشه‌های کم انجام می‌شود. بستر کاشت بسیار سطحی و ضخامت خاک حداکثر ۲۰ سانتی‌متر است. بام‌باغ گسترده نسبت به دیگر انواع بام‌باغ بسیار ارزان است و چمن و گیاهانی با پوشش سطحی و کم‌ارتفاع در آن کاشته می‌شود.
2-بام باغ نیمه متمرکز:
این نوع بام سبز شامل کشت گیاهان با حجم ریشه بیشتر و دارای عمق بستر کاشت بالای ۳۰ سانتی‌متر تا ۱ متر است. در این نوع بام سبز کلیه گیاهان بوته‌ای مانند توت‌فرنگی، هندوانه و گیاهان دارویی مانند پونه و اسطخودوس و همچنین چمن قابل کشت هستند و تنها باید در طراحی سازه، وزن ایجادشده مدنظر قرار گیرد.
3-بام باغ متمرکز:
در این نوع روف‌گاردن از خاک با حجم و ارتفاع زیاد استفاده می‌شود. این نوع بام‌باغ که از موارد قبلی گران‌تر است و تنها ساختمان‌های بزرگ و معروف از پس هزینه آن بر می‌آیند، انواع درختان، گیاهان زینتی و گل‌ها کاشته می‌شوند. این نوع باغ بر روی پشت‌بام ساختمان‌های بزرگ گسترده و مسیرهایی برای قدم زدن و نیمکت‌هایی برای استراحت در آن طراحی می‌شوند.
نکات مهم برای ساخت بام باغ یا روف گاردن
- انتخاب خاک برای بام‌باغ
انتخاب خاک مناسب برای روف‌گاردن یکی از فاکتور‌های کلیدی است. این نوع خاک باید وزن کمی داشته و توانایی جذب آب در آن زیاد باشد و البته نباید فراموش کرد خاک مدنظر باید غنی از کود برای تغذیه مناسب گیاهان باشد.
- تقسیم وزن در بام‌باغ
طبیعی است که ساخت روف‌گاردن باعث افزایش فشار بر روی پشت‌بام خواهد شد؛ بنابراین ساخت باغچه‌ها و یا آلاچیق باید با محاسبات دقیق انجام شود تا بتوان اضافه وزن ناشی از آن را برطرف کرد.
- ایزولاسیون روف‌گاردن
ایزولاسیون در روف گاردن یکی از مهم‌ترین بخش‌ها است. در واقع ایزولاسیون عایق مناسبی است که از عبور آب به فضایی که زیر روف گاردن قرار می‌گیرد به خوبی جلوگیری می‌کند. این مرحله باید به درستی و با دقت انجام شود.
چرا روف گاردن؟
-گسترش فضای سبز
– کاهش اثرات گرمایی
– کاهش آلودگی هوا
– کاهش دی‌اکسید کربن
– کنترل دمای شهری
– تولید غذا
– زیباسازی منظر شهری
– افزایش عمر بام
– عایق صوتی
– کاهش بار سیستم‌های مجاری فاضلاب
– کاهش انتقال حرارت از طریق ذخیره انرژی ساختمان
– افزایش ظرفیت گرمایی بام
– حفظ رطوبت هوا
– فتوسنتز گیاهان
– استفاده از فضا
– ترویج سلامتی و بهزیستی
– صرفه‌جویی اقتصادی
البته علاوه بر مزایای بالا برای روف‌گاردن می‌توان به برخی معایب آن هم اشاره کرد. مثلا وزن وارده بر ساختمان، این وزن می‌تواند شامل خاک، وزن گیاهان، مبلمان، آلاچیق، فلاور‌باکس و … باشد. این وزن ثابت نیز در طول فصل‌های بارندگی به سبب آب ذخیره شده در خاک و یا با رشد گیاه افزایش می‌یابد.
مورد دیگر این است که روف‌گاردن یک فشار سنگین بر روی هزینه تامین آب ساختمان می‌گذارد. در ضمن اگر هیچ خروجی آبی روی سقف وجود نداشته باشد، باید شیر آب را در پشت‌بام نصب کنید.
دیزاین داخلی باغ بام
- قبل از طراحی باغ در بام بهتر است ابتدا مساحت موردنظر خود را اندازه‌گیری کنید، سپس با توجه به بودجه‌ای که در نظر گرفته‌اید اقدام به ساخت باغ در پشت‌بام منزل خود نمایید.
- توجه داشته باشید که یکی از مهم‌ترین نکات در ساخت بام‌باغ انتخاب پوشش گیاهی مناسب است. بهتر است قبل از کاشت گیاه به میزان رشد ریشه میزان مقاوت گیاه در برابر گرما، تابش مستقیم نور خورشید و وزش بادهای شدید توجه کنید و سپس گیاهان را برای کاشت انتخاب کنید.
- بهتر است از کاشت درختان کاج که در همه روزهای سال سبز هستند، در باغچه روی پشت‌بام غافل نشوید. همچنین می‌توانید با کاشت گیاهان گلدانی نیز تنوع زیادی را در بافت باغچه روی پشت‌بام منزل تان ایجاد کنید.
درضمن می‌توانید برای کف باغ‌بام از سنگ‌ریزه‌های سفید، شن و یا ماسه استفاده کنید. - آلاچیق یکی دیگر از عناصر پرطرفدار و محبوب است که در طراحی بام‌باغ مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین شما می‌توانید برای زیبایی بیشتر باغ در بام و ایجاد حس آرامش در این فضا، از فواره و یا چشمه‌های آبشار‌مانند استفاده کنید.
- چیدمان مبلمان مخصوص باغ در فضای بام‌باغ یکی دیگر از انواع ایده‌های کاربردی است که باید به آن توجه‌ای ویژه داشت.
- طراحی نورپردازی کاربردی در طراحی روف‌گاردن از اهمیت زیادی برخوردار است. شما می‌توانید با طراحی نورپردازی مدرن و مناسب به فضای باغچه‌ای که روی پشت‌بام ایجاد کردید، عمق و حالت دهید. علاوه بر این در هنگام شب نورپردازی مناسب باعث تشخیص آسان راه ورودی و خروجی می‌شود. همچنین اگر دوست دارید فضای احساسی و صمیمی را در بام‌باغ ایجاد کنید، می‌توانید نورپردازی کم‌شدت و لطیفی را در قسمت بالای دیوارها و یا پایین درخت‌ها طراحی کنید.
نگهداری از روف گاردن یا بام باغ
نگهداری باغ‌بام بسیار مهم است و گاهی یکی از مهم‌ترین موانع ایجاد آن‌ها محسوب می‌شود. حتما قبل از طراحی باغ‌بام به برنامه نگهداری آن فکر کنید، زیرا همه باغ‌های سقف نیاز به نگهداری دارند. کلیه ساختمان‌های تجاری با باغ‌بام ملزم به بررسی حداقل دوبار در سال هستند. تعمیر و نگهداری باغ‌بام و تعداد آن در سال به نوع روف‌گاردن بستگی دارد.
موارد زیر برخی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که باید در طول نگهداری مورد توجه قرار گیرد:
– جلوگیری از انسداد زهکشی و رشد گیاهان نامطلوب
– استفاده از کود باید به حداقل برسد، زیرا سطح بالای استفاده ممکن است منجر به افزایش سطح مواد مغذی شود. که ممکن است بر کیفیت آب تأثیر منفی بگذارد.
– داشتن سیستم‌های محافظت در برابر سقوط ضروری است، زیرا تعمیر و نگهداری در لبه پشت‌بام انجام خواهد شد.
امروزه بسیاری از ساختمان‌های بزرگ و مدرن، به دنبال خلق یک باغ کوچک بر روی بامشان هستند. ایجاد روف‌گاردن، راهی است جهت رجوع به طبیعت در زندگی شهری؛ چرا که با توجه به پیشرفت شهرنشینی و با حضور برج‌ها و ساختمان‌های بلند، فضاهای قابل دسترس برای محوطه‌سازی روز به روز، کمتر می‌شود و نیاز به ساخت این فضاها تحت عنوان روف‌گاردن در فضاهای اندک و شهرهای صنعتی و پررفت‌وآمدی مانند تهران بیش از گذشته احساس می‌شود.
سوالات متداول:
روف‌گاردن چیست؟
روف‌گاردن، بام‌باغ یا بام سبز، فضای سبز طراحی شده‌ای است که با احداث آن در فضاهای بلااستفاده ساختمان مانند پشت‌بام یا تراس، همسو با تکنولوژی مدرن و هم‌خوان با ارزش‌های زیباشناسی، اجتماعی و فرهنگی می‌تواند در شرایط زیست‌محیطی حال حاضر، فضای سبز از دست رفته شهری را زنده و باعث پایداری محیط، بهبود سلامت روانی و جسمی ساکنین و افزایش کیفیت زندگی شود.
آیا روی همه بام‌ها می‌توان روف‌گاردن ایجاد کرد؟
خیر، بستگی به سطح مقاومت ساختمان دارد.
چند نوع روف‌گاردن داریم؟
سه نوع روف‌گاردن داریم، گسترده، نیمه‌متمرکز و متمرکز
روف‌گاردن گسترده چه نوع روف‌گاردنی است؟
در این نوع روف‌گاردن، کشت گیاهان با ریشه‌های کم انجام می‌شود. بستر کاشت بسیار سطحی و ضخامت خاک حداکثر ۲۰ سانتی‌متر است. بام‌باغ گسترده نسبت به دیگر انواع بام‌باغ بسیار ارزان است و چمن و گیاهانی با پوشش سطحی و کم ارتفاع در آن کاشته می‌شود.
روف‌گاردن نیمه‌متمرکز چه شرایطی دارد؟
این نوع بام سبز شامل کشت گیاهان با حجم ریشه بیشتر و دارای عمق بستر کاشت بالای ۳۰ سانتی‌متر تا ۱ متر است. در این نوع بام سبز کلیه گیاهان بوته‌ای مانند توت‌فرنگی، هندوانه و گیاهان دارویی مانند پونه و اسطخودوس و همچنین چمن قابل کشت هستند و تنها باید در طراحی سازه، وزن ایجادشده مدنظر قرار گیرد.
روف‌گاردن متمرکز یعنی چه؟
در این نوع روف گاردن از خاک با حجم و ارتفاع زیاد استفاده می‌شود. این نوع بام‌باغ که از موارد قبلی گران‌تر است و تنها ساختمان‌های بزرگ و معروف از پس هزینه آن بر می‌آیند، انواع درختان، گیاهان زینتی و گل‌ها کاشته می‌شوند. این نوع باغ بر روی پشت‌بام ساختمان‌های بزرگ گسترده و مسیرهایی برای قدم زدن و نیمکت‌هایی برای استراحت در آن طراحی می‌شوند.
قبل از طراحی روف‌گاردن توجه به چه نکاتی مهم است؟
انتخاب خاک مناسب، تقسیم وزن روف‌گاردن، ایزولاسیون
ایزولاسیون روف‌گاردن به چه معناست؟
ایزولاسیون در روف گاردن یکی از مهم‌ترین بخش‌ها است. در واقع ایزولاسیون عایق مناسبی است که از عبور آب به فضایی که زیر روف گاردن قرار می‌گیرد به خوبی جلوگیری می‌کند. این مرحله باید به درستی و با دقت انجام شود.
مزایای روف‌گاردن چیست؟
گسترش فضای سبز، کاهش اثرات گرمایی، کاهش آلودگی هوا، کاهش دی‌اکسیدکربن، کنترل دمای شهری، تولید غذا، زیباسازی منظر شهری، افزایش عمر بام، عایق صوتی، کاهش بار سیستم‌های مجاری فاضلاب، کاهش انتقال حرارت از طریق ذخیره انرژی ساختمان، افزایش ظرفیت گرمایی بام، حفظ رطوبت، فتوسنتز گیاهان، استفاده از فضا، ترویج سلامتی و بهزیستی، صرفه‌جویی اقتصادی و… از مزایای روف‌گاردن است.
در نورپردازی روف‌گاردن به چه نکاتی باید توجه کرد؟
طراحی نورپردازی کاربردی در طراحی روف‌گاردن از اهمیت زیادی برخوردار است. شما می‌توانید با طراحی نورپردازی مدرن و مناسب به فضای باغچه‌ای که روی پشت‌بام ایجاد کردید، عمق و حالت دهید. علاوه بر این در هنگام شب نورپردازی مناسب باعث تشخیص آسان راه ورودی و خروجی می‌شود. همچنین اگر دوست دارید فضای احساسی و صمیمی را در بام‌باغ ایجاد کنید، می‌توانید نورپردازی کم‌شدت و لطیفی را در قسمت بالای دیوارها و یا پایین درخت‌ها طراحی کنید.
آیا روف‌گاردن نیاز به نگهداری دارد؟
نگهداری باغ‌بام بسیار مهم است و گاهی یکی از مهم‌ترین موانع ایجاد آن‌ها محسوب می‌شود. حتما قبل از طراحی باغ‌بام به برنامه نگهداری آن فکر کنید، زیرا همه باغ‌های سقف نیاز به نگهداری دارند. کلیه ساختمان‌های تجاری با باغ‌بام ملزم به بررسی حداقل دوبار در سال هستند. تعمیر و نگهداری باغ‌بام و تعداد آن در سال به نوع روف‌گاردن بستگی دارد.